ພູມີທັດຫີນໜາມໜໍ່ ແລະ ພື້ນທີ່ໃກ້ຄຽງມີມໍລະດົກທາງວັດທະນາທໍາອຸດົມສົມບູນມາເປັນເວລາຍາວນານ ເຊິ່ງອາດຈະມີອາຍຸ ຢ້ອນກັບໄປເຖິງສະໄໝຍຸກກ່ອນປະຫວັດສາດ ເນື່ອງຈາກມີການພົບເຫັນຫຼັກຖານສິ່ງປະດິດຫີນຈໍານວນຫຼາຍໃນພື້ນທີ່ອຸທິຍານ. ໃນອະດີດ ມີຖໍ້າຈໍານວນຫຼາຍຖືກນໍາໃຊ້ເປັນທີ່ຢູ່ອາໄສ ແລະ ບ່ອນເກັບສົບຄົນຕາຍ ເພາະວ່າຖໍ້າເຫຼົ່ານີ້ຢູ່ໃກ້ກັບລະດັບພື້ນໜ້າດິນທີ່ມີແຫຼ່ງ ອາຫານ, ນໍ້າ ແລະ ກ້ອນຫີນເໝາະສໍາລັບເຮັດເຄື່ອງມືຕ່າງໆ ເຊິ່ງມໍລະດົກເຫຼົ່ານີ້ ກໍຍັງໄດ້ຮັບການປົກປັກຮັກສາໄວ້ເປັນຢ່າງດີໂດຍພູຫີນປູນສູງຊັນຢູ່ໃນເຂດຫ່າງໄກຂອງຫີນໜາມໜໍ່ ແລະ ກາຍເປັນແຫຼ່ງຊັບສົມບັດທາງຂໍ້ມູນຂ່າວສານໃນການສະໜອງຄວາມຮູ້ກ່ຽວກັບປະຫວັດສາດ ແລະ ສະໄໝຍຸກກ່ອນປະຫວັດສາດຂອງພື້ນທີ່. ດັ່ງນັ້ນ ຜູ້ຊ່ຽວຊານຄາດວ່າ ການບັນທຶກຍຸກກ່ອນປະຫວັດສາດຂອງພື້ນທີ່ອຸທິຍານນີ້ມີອາຍຸດົນນານ ແລະ ຜ່ານມາຫຼາຍຍຸກແລ້ວ ເນື່ອງຈາກມັນເປັນເຂດພື້ນທີ່ ທີ່ມີຄວາມເປັນໄປໄດ້ສູງໃນການສຶກສາຄົ້ນຄວ້າກ່ຽວກັບ “ມະນຸດຍຸກໃໝ່” ກຸ່ມທີ່ເຂົ້າມາຕັ້ງຖິ່ນຖານກ່ອນໝູ່ຢູ່ໃນອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ ແລະ ກຸ່ມມະນຸດ ໂຮໂມ ອີເຮັກຕັສ (ມະນຸດທີ່ເກີດຂື້ນໃນຊ່ວງປະມານ 2 ລ້ານປີກ່ອນ).

ໃນຊ່ວງລະຫວ່າງສະຕະວັດທີ 14 ຫາ 17 ຂົງເຂດພື້ນທີ່ນີ້ໂດຍສ່ວນໃຫຍ່ທີ່ຂື້ນກັບການປົກຄອງຂອງລາວໃນປັດຈຸບັນທີ່ເຄີຍມີຄວາມໂດດເດັ່ນໃນຊື່ “ລ້ານຊ້າງ” ເປັນອານາຈັກທີ່ຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງຈາກຊັບພະຍາກອນທໍາມະຊາດ ແລະ ເປັນເສັ້ນຜ່ານທາງຍຸດທະສາດການຄ້າລະຫວ່າງທິດເໜືອ-ໃຕ້ ແລະ ຕາເວັນອອກ-ຕາເວັນຕົກໃນທົ່ວແຫຼມອິນດູຈີນ. ຫີນໜາມໜໍ່ຕັ້ງຢູ່ຈຸດສູນກາງທີ່ສໍາຄັນຂອງບັນດາເສັ້ນທາງການຄ້າເຫຼົ່ານີ້ທີ່ລ້ອມດ້ວຍສາຍພູກິ໋ວມູ່ຢ່າ ແລະ ສາຍພູ ກິ໋ວ ບ້ານກາໄຣທີ່ຕັດຜ່ານສາຍພູຫຼວງພາກເໜືອ ແລະ ພາກໃຕ້ ສະນັ້ນ ຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ຫີນໜາມໜໍ່ສາມາດເຊື່ອມຕໍ່ກັບບັນດາເຄືອຄ່າຍເສັ້ນທາງ ແລະ ສາຍນໍ້າເຂົ້າກັບທ່າເຮືອໃນມະຫາສະໝຸດໄດ້ ແລະ ອໍານວຍຄວາມສະດວກທາງດ້ານການຄ້າກັບປະເທດໄທ, ຫວຽດນາມ ແລະ ຈີນ ມາເປັນເວລາຫຼາຍຮ້ອຍປີແລ້ວ ເຊິ່ງຫຼັກຖານຂອງຈຸດສູນການຄ້າທີ່ຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງໃນຍຸກນັ້ນກໍຄືພົບເຫັນໃນໂລງສົບໄມ້ຂອງຄົນໃນສະໄໝນັ້ນປະໄວ້. ນອກຈາກນັ້ນ ກໍຍັງມີຫຼັກຖານອື່ນໆເຊັ່ນ ໝໍ້ດິນບູຮານ ທີ່ມີລັກສະນະຄ້າຍຄືກັບໝໍ້ດິນຊາວບ້ານຊຽງນັ້ນ ສະແດງໃຫ້ເຫັນເຖິງຮ່ອງຮອຍເຄືອຄ່າຍການຄ້ານີ້ອາດຈະເກີດຂຶ້ນຢູ່ໃນຍຸກສະໄໝ 3,500 ປີກ່ອນ ຫຼື ກ່ອນຍຸກໜ້ານັ້ນອີກ.

ພວກລ່າເມືອງຂຶ້ນຝຣັ່ງ (1893-1953) ໄດ້ປະເຊີນໜ້າກັບຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນການເຂົ້າເຖິງປະເທດລາວທີ່ບໍ່ມີເສັ້ນທາງເຂົ້າອອກສູ່ທະເລ ສະນັ້ນ ພວກເຂົາຈຶ່ງໄດ້ແກ້ໄຂບັນຫາການເຂົ້າເຖິງນີ້ດ້ວຍການເອົາປະເທດລາວລວມເຂົ້າກັບປະເທດກໍາປູເຈຍ ແລະ ບັນດາແຂວງຕ່າງໆຂອງປະເທດຫວຽດນາມທີ່ມີທ່າເຮືອທະເລ ພ້ອມກັບປັບປຸງ ແລະ ພັດທະນາເຄືອຄ່າຍເສັ້ນທາງການຄ້າຕາເວັນອອກ-ຕາເວັນຕົກເກົ່າຄືນໃໝ່ ເພື່ອຮັບລົດບັນທຸກ ແລະ ສ້າງຖະໜົນຫົນທາງໃນພື້ນທີ່ຕ່າງໆຕາມສາຍພູຫຼວງ. ເຖິງແມ່ນວ່າ ເສັ້ນທາງເຫຼົ່ານີ້ສ່ວນຫຼາຍຈະບໍ່ສາມາດຮັບຮອງ ແລະ ນໍາໃຊ້ພະຫານະໄດ້ໃນຊ່ວງປາຍທົດສະວັດປີ 1930 ແຕ່ວ່າເສັ້ນທາງເຫຼົ່ານີ້ກໍຖືວ່າເປັນລະບົບການຄົມມະນາຄົມທໍາອິດທີ່ທັນສະໄໝ ແລະ ຕໍ່ມາກໍກາຍເປັນທີ່ຮູ້ຈັກໃນຊື່ວ່າ ແລວເຊື່ອມຕໍ່ເສດຖະກິດຕາເວັນອອກ-ຕາເວັນຕົກຂອງອາຊີຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້ ໂດຍມີເສັ້ນທາງກິ໋ວມູ່ຢ່າອໍານວຍຄວາມສະດວກການເຂົ້າເຖິງເຂດພື້ນທີ່ອຸທິຍານແຫ່ງຊາດຫີນໜາມໜໍ່ ແລະ ອຸທິຍານແຫ່ງຊາດ ນາກາຍ-ນໍ້າເທີນທັງໃນສະໄໝກ່ອນ ແລະ ປະຈຸບັນ.

ບັນດາເສັ້ນທາງການຄ້າເກົ່າແກ່ທີ່ມີອາຍຸຫຼາຍສະຕະວັດ ເຊິ່ງຄັ້ງໜຶ່ງເຄີຍນໍາການຄ້າເຂົ້າມາສູ່ເຂດພື້ນທີ່ຂອງຫີນໜາມໜໍ່ ຕໍ່ມາກໍໄດ້ນໍາເອົາຄວາມຂັດແຍ້ງຈາກສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ 2 ແລະ ສົງຄາມອິນດູຈີນ ເຮັດໃຫ້ສ່ວນໜຶ່ງຂອງລະບົບເສັ້ນທາງຕາມສາຍພູ ແລະ ສາຍນ້ຳທີ່ເກົ່າແກ່ເຫຼົ່ານີ້ (ຕໍ່ມາເປັນເສັ້ນປະຫວັດສາດທາງໂຮ່ຈິມີ່ນ) ໄດ້ຮັບຄວາມສໍາຄັນອີກຄັ້ງໃນຊ່ວງສົງຄາມ ໂດຍສະເພາະແມ່ນ ກິ໋ວມູ່ຢ່າໃນທາງທິດເໜືອສຸດຂອງອຸທິຍານແຫ່ງຊາດ ຫີນໜາມໜໍ່ ເຊິ່ງເປັນເສັ້ນທາງຜ່ານຫຼັກຂອງກອງທັບທະຫານຫວຽດນາມເໜືອ ພວກເຂົາໄດ້ນໍາໃຊ້ເສັ້ນທາງນີ້ສົ່ງກໍາລັງປະຕິບັດການທາງທະຫານເຂົ້າສູ່ພາກໃຕ້ຂອງຫວຽດນາມ ໂດຍຜ່ານປະເທດລາວທີ່ເປັນປະເທດເພື່ອນບ້ານ ແລະ ຈຶ່ງເປັນສາເຫດເຮັດໃຫ້ມີການຖິ້ມລະເບີດທາງອາກາດຄັ້ງໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນປະຫວັດສາດໂລກ. ຫີນໜາມໜໍ່ ຕັ້ງຢູ່ລະຫວ່າງຮ່ອມພູກິ໋ວມູ່ຢ່າ ກັບ ຮ່ອມພູກິ໋ວບ້ານກາໄຣ ທີ່ເປັນຈຸດເປົ້າໝາຍຍຸດທະສາດສໍາລັບການໂຈມຕີທາງອາກາດຢ່າງໜ້ອຍ 131,271 ຄັ້ງໃນຊ່ວງສົງຄາມອິນດູຈີນ ໂດຍແນ່ໃສ່ “ຮ່ອມຜາແຄບ” ບ່ອນມີພູມສັນຖານສູງຊັນ ແລະ ເສັ້ນທາງແຄບກາຍເປັນເຂດພື້ນທີ່ຖືກຖິ້ມລະເບີດໃສ່ຢ່າງໜັກໜ່ວງແຮງທີ່ສຸດ ເຊິ່ງເຫດການຖິ້ມລະເບີດຈໍານວນຫຼາຍ ສະໄໝສົງຄາມນັ້ນໄດ້ສົ່ງຜົນກະທົບໄລຍະຍາວຕໍ່ກັບລັກສະນະຂອງພູມີທັດຂອງພື້ນທີ່ (ຂຸມລະເບີດທີ່ໃຊ້ເປັນບໍ່ລ້ຽງປາ ແລະ ຄວາຍ) ແລະ ຄວາມຊົງຈໍາຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນ. ເສດຊາກສິ່ງເສດເຫຼືອຈາກສົງຄາມ ກໍຍັງພົບເຫັນຢູ່ຕາມບ້ານຕ່າງໆ (ເຮືອທີ່ສ້າງຈາກຖັງຖິ້ມລະເບີດຂອງເຮືອບິນສູ້ຮົບ, ຮາງປູກຜັກທີ່ເຮັດຈາກກ່ອງລະເບີດ ແລະ ອື່ນໆ) ແລະ ບັນດາຖໍ້າພູຫີນປູນທີ່ເຄີຍໃຊ້ເປັນບ່ອນລີ້ໄພຈາກການຖິ້ມລະເບີດສະໄໝສົງຄາມເປັນເວລາ 9 ປີຂອງປະຊາຊົນທ້ອງຖິ່ນນັ້ນ ກາຍເປັນມໍລະດົກທາງປະຫວັດສາດທີ່ສໍາຄັນໃນປະຈຸບັນ.